“Müzik, odaklanmama yardımcı oluyor” dedi Mehmet omzunun üstünden bir bakış atarak.

Mehmet tarih dersi ödevi için odasında çalışıyordu. Bilgisayarının üzerinde durduğu masasında Red Bull içecekleri, boş kola şişeleri, bozuk paralar ve buruşturulup atılmış kâğıtlar vardı. En sevdiği kotunun cebinde ipod kablosu sarkmış bir şekilde cebinden yere doğru, spor ayakkabısının üzerinde sallanıyordu. Bilgisayar ekranı da en az odası kadar karışıktı.  En azından 20 tarayıcı (browser) açıktı ekranda. Bazıları yeni haberleri içeren siteler, bazı blog siteleri, wikipedia girişleri, facebook profili ve myspace sayfasında çalan yüksek sesli müzik. Bu arada ekranın sağ üst köşesinde aynı anda yanıp sönen iki sesli bildirim vardı. Bunlardan biri, yeni bir e-posta diğeri ise yeni bir tweetti. Bu bir düzine browser’ın arkasında ise indirilmekte olan bir müzik parçası ve yanıp sönen bir mesaj penceresi vardı.

Mehmet, her 30 saniyede bir tüm bu yukarıda sayılan şeylerin arasında geziniyordu. Bu arada ödevi için çok az şey yazabilmiş, arada indirilenlerinin durumunu kontrol etmiş ve gelen anında mesajları cevaplamıştı ve tüm bunlar tekrar ve tekrar devam edip durdu.

Hiç böyle biri tanıyor musunuz? Ben tanıyorum. Tüm bunlar, geçmişte kendi yaşamımda bir konu üzerine odaklanırken yaptığım alışkanlıklarım. Ancak şu anda 180 derece yukarıdaki durumu değiştirecek kararlar aldım. Aşağıda, daha iyi bir kısa süreli odaklanma (ya da konsantrasyon)  adına aldığım tüm önemli kararlar yer almaktadır:

Konsantrasyonun Arkasındaki Bilim: 

Yukarıda biraz önce Mehmet’le ilgili anlatılanlar açıkça göstermektedir ki Mehmet, bazen hepimizin kendisini bulabileceği,  bir alışkanlık düzeninin arasından sıkışıp kalmış bir profildir. Pek çok kişi bu durum içinde kendini bulabilir. Çünkü sürekli değişen dikkat durumumuz ve aynı anda birden fazla işi yapma, aslında istemediğimiz şeyleri yaparken çektiğimiz acıyı azaltır. Müzik, tweet, mesajlar, dedikodu gibi sağlanan dopamin yoluyla ödevlerimiz ve projelerimizdeki yükü hafiflettiğimizi sanırız. Ancak bu konuda yapılan bilimsel çalışmalar şunu söylemektedir:

Aynı anda birden fazla işi yapma hem işin kalitesini en az %50 azaltmakta hem de bitirme süresini %50 uzatmaktadır. Çünkü insan beyni için birden fazla işi yapmak çok zordur.

Ne zaman birden fazla işi yapmaya kalksak asılında yaptığımız bu değildir. Yapılan şey, hızlıca dikkatimizi değiştiriyor olmaktır. Bu hızlı değişiklik, zihnimizi olumsuz etkiler ve verimliliğini önemli ölçüde düşürür. Yukarıda bahsedilen Mehmet’in durumunu incelediğimizde, zihnin 3 aşamadan geçtiğini görüyoruz.

Aşama I: Kan akışı hızlanır, alarm verir.

Mehmet tarih ödevini yazmaya başlamak için karar verdiğinde, kan akışı beyinin ön tarafında bulunan prefrontal korteks’i tetikler. Beynin bu bölümünde, sinirsel (nörolojik) denetim panosu bulunmaktadır. Bu pano, konsantrasyon değişikliği ile ilgili beyne sinyal yollar.

Aşama II: Bul ve Yönet

Sinyaller, iki kısımdan oluşan bir elektrik yükü taşırlar: birinci kısım, bir arama sorgusu ( yazma işini gerçekleştirmek için doğru nöronları bulma ihtiyacı) ve ikinci kısım, bir komut – emir (doğru nörona ne yapacağını söyleme). Bu proses, Mehmet’i ödevi yapma ile ilgili zihinsel olarak hazırlayacaktır. Daha açık bir ifade ile zihniniz “ödevi yazma” işi için bilgisayardaki caps lock (büyük harfle yazma) ışığının yanması gibi bir ışık yakacaktır.

Aşama III: Bağlantının Kesilmesi

Tam bu aşamada olan şey, Mehmet’in bir e-posta geldiği bildirimi almasıdır. Zihni, hızla mevcut durumdaki ödev yazımı ile ilgili bağlantıyı keser ve kan akışı 1.aşamaya geri gider, bu onu ikinci aşamaya yollar ve sonra bir dikkat dağıtıcı şeyle kendini üçüncü aşama da bulur.

Bu proses, sıralı bir şekilde kendini tekrarlar. Aynı anda birden fazla işi yapma örneğinde olduğu gibi eş zamanlı çalışmaz. Zihin, saniyenin onda biri gibi bir hızla hızlıca değişir. Tüm bu olanlar bize iki önemli şey söylemektedir:

1. Bir kere de bir şeye odaklanmalıyız,

2. Aşağıda anlatıldığı gibi seçici dikkat konusunda uzman olmalıyız.

Konsantrasyon Zekayı Yönlendirir 

Son dönemlerde yapılan araştırmalar, zekanın doğru yönlendiricilerle açığa çıktığını ortaya koymaktadır. Araştırmacılar şu soruları sormaktadır:

- Zeka basitçe, bilgileri özümseme ve ihtiyaç halinde ortaya çıkarma yeteneği midir?

- Zeka, hafıza ölçütü müdür?

- Eğer değilse, bir insanı zeki yapan nedir?

Şaşırtıcı bir şekilde, zekânın kişinin belleğinden kaynaklanmadığı bulunmuştur. Bunun yerine zekâ, seçici dikkat kontrol etme yeteneğinden meydana gelmekteydi. Yukarıdaki üç aşamayı kontrol etme ve prefrontal korteks’e kan akışını sağlama zeka becerisi olarak tanımlanabilir.

Dikkatinizi stratejik olarak tahsis etme yeteneğiniz geliştikçe beyniniz de gelişecektir. Aslında kendisini yenileyecektir. Konsantrasyon ve seçici dikkat üzerinde çalışmakla, zihniniz de yeni alışkanlıklarınızı destekleyecek şekilde yenilenecektir. Konsantre oldukça, konsantre olmakta daha da iyi olacaksınız. Bu iyi haberdi. Kötü haber şu ki, yaş aldıkça zihninizin esnekliği giderek azalacak. Anlamı, daha önceden yapabildiğiniz gibi süreç ve alışkanlıklarınızın dışına hızlıca çıkamazsınız. Ancak küçük adımlarla ilerleyerek ve zihninizde pratik yaparak daha sonraki yaşlarınız için sağlam bir zihinsel kabiliyet geliştirebilirsiniz. Zeka oyunları ile yapılan beyin egzersizleri ile zihninizi geliştirebilirsiniz. Beyin egzersizleri için Lumosity’ nin beyin eğitim oyunlarını tavsiye ederim. Eğlenceli, etkili ve ücretsiz üye olabilirsiniz.

Konsantrasyon bilimi ve beynin arka planı hakkında bilgi sahibi olduğumuza göre; kısa süreli odaklanma hakkında bilmemiz gereken 8 maddeyi bir sonraki yazıda okumaya hazırız.

Kaynak:

http://www.howtogetfocused.com/chapters/8-things-everybody-ought-to-know-about-concentrating